شاید یکی از مهمترین دغدغه های دانش آموزان در دوران تحصیل خود انتخاب رشته آنها می باشد .دوره پیش دانشگاهی به جهت فشار درسی فرصت مناسبی برای شناخت رشته ها نیست و دانش آموزان در هنگام انتخاب رشته از عدم شناخت رشته ها رنج می برند از آن مهمتر اینکه شناخت درستی از شخصیت خود به جهت انتخاب رشته ندارند. لذا در این بسته تلاش بر آن بوده است که علاوه بر معرفی رشته ها با اجرای یک تست رغبت سنج دانش آموز شناخت بهتری از خود داشته باشد و بتواند با شناخت صحیح از رشته ها و شناخت صحیح از خود انتخاب بهتری داشته باشد

تیپ های شخصیتی در یک نگاه

هالند در طبقه بندی خود شخصیت افراد را بر شش نوع تقسیم می نماید که عبارت از واقع بین ، معنوی ، اجتماعی ، قراردادی و سنتی ، تهوری ، و هنری می باشند . این طبقه بندی کلی است و در جزء حدود 720 الگوی مختلف شخصیتی را شامل می شود . با بررسی تاریخچه زندگی و مشاهده رفتار فرد ، می توان غلبه یکی از این انواع شخصیتی بر سایر انواع را ملاحظه کرد . در عین حال ممکن است در عده ای نیز ترکیبی از هر شش نوع ویژگی شخصیتی فوق وجود داشته باشد . هالند معتقد است با مشاهده دقیق رفتار انسان می توان دریافت که یکی از این شش نوع ویژگی شخصیتی نسبت به سایر انواع غلبه بیشتری دارد . هر کدام از این انواع شخصیت ، دارای خصوصیاتی هستند که به شرح زیر قابل ذکر می باشند :

1. نوع واقع گرا ـ

 از خصوصیات افرادی که در این طبقه قرار می گیرند می توان جدیت در کار ، واقع بینی در امور ، مهارت های مکانیکی ، تفکر عملی ، قدرت جسمانی ، علاقه و هماهنگی در کارها را نام برد . فرد واقع بین چنانچه با مشکلاتی مواجه شود راه حلهای عملی برای مشکلات جستجو می کند . افراد واقع بین بیشتر به مشاغلی که به مهارت های فنی نیازمند است اشتغال می ورزند . 

2. نوع جستجوگر ـ

از خصوصیات بارز افرادی که در این طبقه قرار می گیرند می توان تفکر ، سازمان دهی ، و قدرت استدلال را نام برد . این طبقه از افراد روابط اجتماعی را زیاد دوست ندارند ، کمتر به تغییر رشته تحصیلی در دانشگاه می پردازند ، گاه به رویاپردازی در مورد پیشرفت های آینده خود مبادرت می ورزند و از انجام مشاغل پیچیده که نیاز به تفکر دارد لذت می برند . این افراد خلاق ، مستقل ، پیشرونده ، کمرو و محتاط می باشند . 

3. نوع اجتماعی ـ

 افراد این طبقه دارای رغبت های اجتماعی می باشند و نقش معلمی یا روان درمانگری را ترجیح می دهند . افراد نوع اجتماعی انسان هائی مسئول و بشردوست هستند و قراردادهای اجتماعی را می پذیرند . در ایجاد روابط انسانی مهارت دارند . در عین حال از حل عقلانی مسائل گریزانند و از کارهای بدنی و فعالیتهای سازمان یافته خوششان نمی آید .

4. نوع قراردادی ـ

 این عده احترام خاص برای حفظ قوانین و مقررات قائلند و بخوبی به کنترل خویش قادر می باشند . دوستدار نظم و ترتیب هستند ، از موقعیت های پیچیده گریزانند و به فعالیت های جسمانی و اجتماعی تن در نمی دهند .

5 . نوع متهور ـ

 افراد نوع تهوری در گویائی بسیار مهارت دارند ، ماجراجو هستند ، اجتماعی می باشند ، و در فعالیت هایشان نقش غالبی را برعهده می گیرند . در جستجوی قدرت و موقعیت هستند و می کوشند تا رهبر شوند و در امور مالی و تجارتی و نظایر آنها مهارت کسب کنند .

6 . نوع هنری ـ

افراد این طبقه در شناسائی و بیان خصوصیات خود مهارت دارند . روابط حسنه ای با دیگران برقرار می سازند ، از نظم و ترتیب بدورند ، در روابط خود با دیگران حساسند ، کمتر به کنترل خود می پردازند، و به سادگی در مورد عواطف و احساسات خود صحبت و گفتگو می نمایند این عده به صفات زنانه بیش از صفات مردانه گرایش دارند و به مبارزه با مشکلات محیطی از طریق ارائه آثار هنری اقدام می نمایند .

به نظر هالند با توجه به شش نوع شخصیت مختلف ، شش نوع محیط شغلی نیز وجود دارد . به گفتۀ معروف ?کبوتر با کبوتر باز با باز ، کن همجنس با همجنس پرواز? هر کدام از انواع شخصیت به محیطی نیاز دارد که موافق و سازگار با خصوصیات آن باشد و نهایت امکان رشد را برای آن نوع شخصیت فراهم آورد . به عبارت دیگر ، هر فرد در جستجوی محیطی است که

بتواند از مهارت ها و توانائی های خود حداکثر استفاده را بنماید و به موفقیت و نیز رضایت شغلی مورد قبولی نایل شود .

اکنون توضیحات بیشتری از این 6 تیپ شخصیتی ارائه می نماییم :

تیپ واقع گرا

تجربیات و وراثت خاص یک فرد واقع گرا به رجحان فعالیتهایی منجر می شود که پیامد آن سروکار داشتن آشکار ، مرتب یا منظم با اشیاء ، ابزار، ماشینها و حیوانات و اجتناب از فعالیتهای آموزشی و یا درمانی است . این تمایلات رفتاری به نوبه خود منتهی به اکتساب صلاحیتهای عملی ، مکامنیکی ، کشاورزی ، الکتریکی و فنی و به کمبودی در صلاحیتهای اجتماعی و تربیتی می شود .

رشد این الگوی فعالیتها ، صلاحیتها و علایق واقع گرایانه فردی را به وجود می آورد که رفتار های زیر را از خود نشان می دهد :

1- مشاغل یا موقعیت های واقع گرایانه ای مانند مهندسی برق را ترجیح می دهد که در آنها موقعیتها بتواند فعالیتهای ترجیحی خود را انجام دهد و از فعالیتهایی که مقتضی مشاغل اجتماعی است ، دوری کند .

2- برای حل مشکلاتی که در کار و محیطهای دیگر وجود دارد از صلاحیتهای واقع گرایانه استفاده می کند .

3- خود را فردی دارای تواناییهای ورزشی و مکانیکی و فاقد توانایی در ارتباط انسانی می پندارد .

4- برای اشیای عینی و خصوصیانت شخصی قابل لمس - پول ، قدرت ، مقام - ارزش قایل می شود .

از آنجا که شخص واقع گرا دارای این رجحانها ، صلاحیتها ، خود ادراکی هاو ارزشهاست ، این فرد واقع گرا مستعد ویژگی هایزیر است :

 تیپ جستجو گر

  تجربیات و وراثت خاص یک فرد جستجوگر به رجحان فعالیتهایی منجر می شود که پیامد آن بررسی خلاق مشاهده ای ، نمادی و منظم پدیده های فیزیکی ، زیست شناختی و فرهنگی به منظور فهم و کنترل این پدیده ها ، و اجتناب از فعالیتهای ترغیبی ؛ اجتماعی و تکراری است . این تمایلات رفتاری به نوبه خود منتهی به اکتساب صلاحیتهای علمی و محاسباتی و کمبودی در قابلیتهای ترغیب کننده می شود .

رشد این الگوی فعالیتها ؛ صلاحیتها ؛ و علایق جستجوگرانه فردی را به وجود می آورد که رفتار های زیر را از خود نشان می دهد :

1- مشاغل یا موقعیتهای جستجوگرانه راترجیح می دهد تا در آن موقعیتها بتواند به فعالیتهای مرجح مبادرت ورزد و از فعالیتهایی که مقتضی مشاغل متهورانه است دوری کند .

2- برای حل مشکلاتی که در کار و محیطهای دیگر وجود دارد از صلاحیتهای جستجوگرانه استفاده می کند .

3- خود را فردی محقق ،روشنفکر ، دارای تواناییهای علمی و ریاضی ؛ و فاقد توانایی رهبری می پندارد .

4- برای علم ارزش قائل می شود .

  از آنجا که شخص جستجو گر دارای این رجحانها ، صلاحیتها ، خود اداركی ها ، و ارزشهاست ، این فرد جستجوگر مستعد ویژگی های زیر است :

 تیپ هنری

تجربیات و وارثت خاص یك فرد هنری به رجحان فعالیتهای منجر می شود كه پیامد آن فعالیتهای پیچیده ، آزاد و غیر منظم كه شامل سر و كار داشتن با مواد فیزیكی ، كلامی یا انسانی برای خلق اشكال یا محصولات هنری و نوع بیزاری از فعالیتهای آشكار ، سازمان یافته و مرتب است . این تمایلات رفتاری به نوبه خود ، منتهی به اكتساب صلاحیتهای هنری - زبان ، موسیقی ، نمایش ، نویسندگی - و كمبودی در صلاحیتهای نظام تجاری یا اداری می شود .

رشد این الگوی فعالیتها ، صلاحیتها و علایق هنری فردی را به وجود می آورد كه رفتارهای زیر را از خود نشان می دهد .

• 1. مشاغل یا موقعیتهای هنریی را ترجیح می دهد كه در آن موقعیتها بتواند به فعالیتهای مرجع مبادرت ورزد و از فعالیتهایی ه مقتضی مشاغل یا موقعیتهای قراردادی است دوری كند .
• 2. برای حل مشكلاتی كه در كار و محیطهای دیگر وجود دارد از صلاحیتهای هنری استفاده می كند .
• 3. خود را فردی مبتكر ، ابراز گر ، شهودی ، سازش ناپذیر ، درون نگر ، مستقل ، نامنظم ، دارای توانایی در زمینه های هنری ، موسیقی ، بازیگری ، نویسندگی و گویندگی می پندارد .
• 4. برای كیفیات مربوط به زیباشناسی ارزش قائل می شود .

از آنجا که شخص هنری دارای این رجحانها ، صلاحیتها ، خود اداركی ها ، و ارزشهاست ، این فرد هنری مستعد ویژگی های زیر است :  

 تیپ اجتماعی

تجربیات و وارثت خاص یك فرد اجتماعی به رجحان فعالیتهای منجر می شود كه پیامد آن اداره كردن دیگران به منظور آگاهاندن ، تعلیم ، رشد ، درمان یا راهنمایی آنان و اجتناب از فعالیتهای صریح ف مرتب ، سازمان یافته است كه به مواد ، ابزار یا ماشینها مربوط باشد . این تمایلات رفتاری به نوبه خود منتهی به اكتساب صلاحیتهای روابط انسانی مانند صلاحیتهای میان فردی و اموزشی و كمبودی در صلاحیتهای دستی و فنی شود .

رشد این الگوی فعالیتها ، صلاحیتها و علایق اجتماعی فردی را به وجود می آورد كه رفتارهای زیر را از خود نشان می دهد .

• 1. مشاغل یا موقعیتهای هنریی را ترجیح می دهد كه در آن موقعیتها بتواند به انجام فعالیتهای مرجح مبادرت ورزد و از فعالیتهای كه مقتضی مشاغل یا موفقیتهای واقع گرایانه است دوری كند .
• 2. برای حل مشكلاتی كه در كار و محیطهای دیگر وجود دارد از صلاحیتهای متهورانه استفاده می كند .
• 3. خود را فردی پرخاشگر ، محبوب ، مطمئن به خود ، معاشرتی ، دارای توانایی رهبری ، سخن گفتن و فاقد توانایی علمی می پندارد .
• 4. برای پیشرفت اقتصادی و سیاسی ارزش قائل می شود .

از آنجا که شخص متهور دارای این رجحانها ، صلاحیتها ، خود اداركی ها ، و ارزشهاست ، این فرد متهور مستعد ویژگی های زیر است :  

 تیپ متهور

تجربیات و وارثت خاص یك فرد متهور به رجحان فعالیتهای منجر می شود كه پیامد آن اداره كردن دیگران برای تحصیل اهداف سازمان یا به دست آوردن درآمد اقتصادی ؛ و بیزاری نسبت به فعالیتهای مشاهده ای ، نمادی و سازمان یافته است این تمایلات رفتاری به نوبه خود منتهی به اكتساب صلاحیتهای رهبری ،میان فردی ، تشویق و كمبودی در صلاحیتهای علمی می شود .

رشد این الگوی فعالیتها ، صلاحیتها و علایق متهورانه فردی را به وجود می آورد كه رفتارهای زیر را از خود نشان می دهد .

• 1. مشاغل یا موقعیتهای متهورانه را ترجیح می دهد كه در آن موقعیتها بتواند به فعالیتهای مرجع مبادرت ورزد و از فعالیتهایی مقتضی مشاغل یا موقعیتهای قراردادی است دوری كند .
• 2. برای حل مشكلاتی كه در كار و محیطهای دیگر وجود دارد از صلاحیتهای هنری استفاده می كند .
• 3. خود را فردی مبتكر ، ابراز گر ، شهودی ، سازش ناپذیر ، درون نگر ، مستقل ، نامنظم ، دارای توانایی در زمینه های هنری ، موسیقی ، بازیگری ، نویسندگی و گویندگی می پندارد .
• 4. برای كیفیات مربوط به زیباشناسی ارزش قائل می شود .

از آنجا که شخص هنری دارای این رجحانها ، صلاحیتها ، خود اداركی ها ، و ارزشهاست ، این فرد جستجوگر مستعد ویژگی های زیر است :

تیپ قراردادی

تجربیات و وارثت خاص یك فرد قراردادی به رجحان فعالیتهای منجر می شود كه پیامد آن ترجیح فعالیتهای ساده ، مرتب ، سر و كار داشتن منظم با داده ها ، مانند نگهداری پرونده ها ، بایگانی مطالب ، تكثیر مطالب ، تنظیم اطلاعات نوشتاری و عددی بر طبق نقشه تعیین شده ، به كار انداختن ماشینهای اداری و پردازش داده ها برای كسب اهداف سازمانی یا اقتصادی و بیزاری از فعالیتهای مبهم ، آزاد ، جستجوگرانه یا سازمان نایافته است . این تمایلات رفتاری به نوبه خود منتهی به اكتساب صلاحیتهای اداری ، محاسباتی ، نظم تجاری و كمبودی در صلاحیتهای هنری می شود . 

رشد این الگوی فعالیتها ، صلاحیتها و علایق قراردادی فردی را به وجود می آورد كه رفتارهای زیر را از خود نشان می دهد .

• 1. مشاغل یا موقعیتهای قراردادی را ترجیح می دهد كه در آن موقعیتها بتواند به فعالیتهای مرجع مبادرت ورزد و از فعالیتهایی مقتضی مشاغل یا موقعیتهای هنری است دوری كند .
• 2. برای حل مشكلاتی كه در كار و محیطهای دیگر وجود دارد از صلاحیتهای قراردادی استفاده می كند .
• 3. خود را فردی همرنگ ، منظم و دارای توانایی دفتری و حسابداری می پندارد .
• 4. برای پیشرفت بازرگانی و اقتصادی ارزش قائل می شود .

از آنجا که شخص قراردادی دارای این رجحانها ، صلاحیتها ، خود اداركی ها ، و ارزشهاست ، این فرد جستجوگر مستعد ویژگی های زیر است :